Το τελευταίο του χαρτί
Μετά από ένδεκα συνεχείς ημέρες στους δρόμους οι διαδηλωτές δείχνουν έτοιμοι να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια ώστε να λάβει τέλος η τριακονταετής κυριαρχία του προέδρου Μουμπάρακ.
Του απεσταλμένου μας στην Αίγυπτο Δημήτρη Γκιόκεζα"Αν φύγω, θα έρθει το χάος". "Φύγε τώρα!". Με αυτά συνοψίζεται ο διάλογος μεταξύ του Αιγύπτιου προέδρου, Χόσνι Μουμπάρακ και του πλήθους των αντικαθεστωτικών διαδηλωτών, οι οποίοι για ενδέκατη συνεχή ημέρα απαιτούν την άμεση απομάκρυνση του. Και ενώ τη μέχρι πρότινος κακοφωνία του ασταμάτητου κορναρίσματος στους δρόμους του Καϊρου έχουν αντικαταστήσει οι ριπές στον αέρα των στρατιωτικών και ο βόμβος των ελικοπτέρων τα οποία υπερίπτανται την πλατεία Ταχρίρ, η κατάσταση παραμένει ρευστή και ουδείς μπορεί να προβλέψει τις εξελίξεις των επόμενων ημερών. Κυρίως όμως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το ντόμινο το οποίο έχει στηθεί και το οποίο ενδέχεται να ανατρέψει το σημερινό status quo από τη Μέση Ανατολή μέχρι και την Κίνα.
Παρασκεύη της ΑναχώρησηςΗ χθεσινή ημέρα είχε ονομαστεί από τους αντικαθεστωτικούς διαδηλωτές, η Παρασκευή της Αναχώρησης. Μετά από ένδεκα συνεχείς ημέρες στους δρόμους του Καϊρου, της Αλεξάνδρειας, του Σουέζ και άλλων αιγυπτιακών πόλεων, οι διαδηλωτές δείχνουν έτοιμοι να καταβάλλουν κάθε προσπάθεια ώστε να λάβει τέλος η τριακονταετής κυριαρχία του προέδρου Μουμπάρακ. Από τις 25 Ιανουαρίου μέχρι σήμερα έχουν επιτύχει πράγματα τα οποία έμοιαζαν αδιανόητα μέχρι και πριν από δύο εβδομάδες. Παρά τα δακρυγόνα και τη βία, κατατρόπωσαν την αστυνομία, πυρπόλησαν κτήρια συνδεδεμένα με το καθεστώς και ανάγκασαν τον πρόεδρο Μουμπάρακ σε πρωτοφανείς για την Αίγυπτο υποχωρήσεις. Η κυβέρνηση αντικαταστάθηκε, χρήστηκε αντιπρόεδρος για πρώτη φορά από όταν ανέλαβε την εξουσία το 1981, υποσχέθηκε ότι ούτε αυτός, ούτε ο γιός του Γκαμάλ θα είναι υποψήφιοι στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές του Σεπτεμβρίου και κυρίως, κάτω από την πίεση του πλήθους και των δυτικών κυβερνήσεων, αποδέχθηκε την ομαλή μετάβαση σε δημοκρατική διακυβέρνηση. Επιπλέον, απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα σε πρώην υπουργούς και στελέχη του κυβερνητικού κόμματος, ενώ για μερικούς εξ αυτών διατάχθηκε το παγωμα των τραπεζικών λογαριασμών τους.
Πολύ λίγα, πολύ αργάΌσο πρωτόγνωρες και αν είναι οι υποχωρήσεις του προέδρου Μουμπάρακ, για το πλήθος των διαδηλωτών είναι σήμερα πολύ λίγες και κυρίως έχουν έρθει πολύ αργά. Η εξέγερση της Αιγύπτου, στον απόηχο της Τυνισίας, ξεκίνησε στις 25 Ιανουρίου, άκρως ειρωνικά, μια ημέρα αργίας προς τιμήν της αστυνομίας. Ξεκίνησε από blogs και νεαρούς ακτιβιστές του ίντερνετ και ταχύτατα εξαπλώθηκε σε σημαντική μερίδα του πληθυσμού. Η επιτυχία της πρώτης διαδήλωσης, εξέπληξε τους πρώτους οργανωτές και όλες τις πολιτικές δυνάμεις, από το κυβερνών Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα του προέδρου Μουμπάρακ, τα περιθωριακά κόμματα της αντιπολίτευσης, μέχρι και τους παράνομους, αλλά καλά οργανωμένους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Η ταχύτητα της εξάπλωσης των κινητοποιήσεων ήρθε χωρίς πολιτική, ή θρησκευτική επικάλυψη, με μοναδικό αίτημα των διαδηλωτών την άμμεση αποκάκρυνση του προέδρου. Μετά από τριάντα χρόνια απολυταρχικής διακυβέρνησης Μουμπάρακ, όμως δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή πολιτικές δυνάμεις στη χώρα, οι οποίες να έχουν πολιτικό λόγο, ή πρόγραμμα για το μέλλον της Αιγύπτου. Ο νομπελίστας πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Πυρηνικής Ενέργειας, Μοχάμεντ Ελμπαραντέι, είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό και δεν διαθέτει ερίσματα εκτός της μορφωμένης μεσαίας τάξης. Μικρή υπόστηριξη έχει και ο Γενικός Γραμματέας της Αραβικής Ένωσης και πρώην υπουργός Εξωτερικών, Αμρ Μουσά. Τα υπάρχοντα αντιπολιτευόμενα κόμματα, τα οποία ήταν ανεκτά από το καθεστώς Μουμπάρακ θεωρούνται "μολυσμένα" ως συνεργοί, ενώ οι Αδελφοι Μουσουλμάνοι, παρά τις ανησυχίες των ΗΠΑ, δεν φαίνεται να αποτελούν αποδεκτή επιλογή για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Πολιτικό κενό υπάρχει δηλαδή και αυτό είναι ίσως και το μοναδικό χαρτί το οποίο έχει ακόμα ο πρόεδρος Μουμπάρακ προκειμένου να αποτρέψει να έχει την τύχη του έκπτωτου τυνίσιου προέδρου Μπεν Άλι, ο οποίος περιπλανώταν αεροπορικώς από χώρα σε χώρα μέχρι να βρει καταφύγιο στη Σαουδική Αραβία.
Βαθύτατα διχασμένηΤο χαρτί του χάους ενισχύουν και οι αιματηρές συμπλοκές των τελευταίων τριών ημερών μεταξύ οπαδών του προέδρου Μουμπάρακ και των αντικαθεστωτικών διαδηλωτών. Σύμφωνα με τους διαδηλωτές, οι οπαδοί του προέδρου Μουμπάρακ είναι αστυνομικοί με πολιτικά και πληρωμένοι μικροκακοποιοί από τις φτωχογειτονιές του Καϊρου, οι οποίοι, για μερικές Αιγυπτιακές λίρες, τους επιτέθηκαν με λοστούς, πέτρες και μαχαίρια. Κατηγορούν δε την κυβέρνηση ότι υποκίνησε τις επιθέσεις εναντίον τους, όπως και τις λεηλασίες καταστημάτων και σπιτιών την προηγούμενη Παρασκευή. Ανεξάρτητα πάντως από ποιός υποκινεί τους υποστηρικτές του προέδρου Μουμπάρακ, το γεγονός είναι ότι αυτή τη στιγμή η Αίγυπτος είναι βαθύτατα διχασμένη. Από τη μία είναι η μέχρι σήμερα ελίτ της χώρας, η οποία με επίκεντρο τον γιο του προέδρου Μουμπάρακ, είχε από το 2004 μέχρι σήμερα προωθήσει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Μπορεί μεν το άνοιγμα της οικονομίας να έφερε σημαντική ανάπτυξη, όμως ο Γκαμάλ Μουμπάρακ και το περιβάλλον του είχαν μονοπωλήσει τη δημιουργία πλούτου και ελάχιστη βελτίωση στην οικονομική τους κατάσταση είχαν δει οι κατώτερες τάξεις. Μαζί με αυτή την ελίτ, συμπλέει και ολόκληρος ο μηχανισμός ασφαλείας της χώρας, ο οποίος φοβάται τα αντίποινα και το "κυνήγι μαγισσών" αν καταρρεύσει το σύστημα. Αντιμέτωποι τους είναι μία μεγάλη μάζα πολιτών, κυρίως νέας ηλικίας και μορφωμένοι, οι οποίοι αισθάνονται ότι τους αποκλείει το ίδιο το σύστημα και οι οποίοι ξεκίνησαν την εξέγερση πριν από ένδεκα ημέρες. Οι επιθέσεις των οπαδών του προέδρου Μουμπάρακ και οι ενέργειες του συστήματος να τους απαξιώσει, προσπαθώντας να αποδείξει ότι υποκινούνται από εξωτερικές δυνάμεις, τους έχει συσπειρώσει ακόμα περισσότερο και δηλώνουν ότι θα παραμείνουν στους δρόμους και την πλατεία Ταχρίρ, σύμβολο της εξέγερσης, μέχρι να φύγει ο πρόεδρος. Μεταξύ των δύο, βρίσκεται η μεγάλη μάζα των Αιγυπτίων, οι οποίοι βλέπουν θετικά τη μετάβαση στη μετά Μουμπάρακ εποχή, όμως φοβούνται την ενδεχόμενη αναρχία και χάος την οποία δημιουργεί η συνέχιση της εξέγερσης και οι συμπλοκές. Η οικονομία της Αιγύπτου είναι σήμερα ανοιχτή, και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εξωτερική ζήτηση. Τουρισμός, απευθείας ξένες επενδύσεις και έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ είναι οι βασικοί άξονες της οικονομικής ανάπτυξης και μέρα με τη μέρα, η διακοπή της οικονομικής δραστηριότητας λόγω της εξέγερσης εντείνει τους κινδύνους καίριου και μακροχρόνιου πλήγματος για την Αίγυπτο, από το οποίο θα υποφέρουν κυρίως οι ασθενέστερες οικονομικά τάξεις. Στην Αίγυπτο, σήμερα το 60% του πληθυσμού ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας και επιβιώνει μέσα από ένα κρατικό σύστημα επιδοτήσεων σε βασικά αγαθά και κυρίως το ψωμί. Ενδεχόμενη παρατεταμένη παράλυση της οικονομίας θα δημιουργούσε πρόβλημα επιβίωσης σε μεγάλη μάζα του πληθυσμού. Αν αυτό συνδυαζόταν με πολιτικό χάος, τότε θα ακολουθούσε αναρχία και ανεξέλεγκτη εγληματικότητα.
Ο ρόλος του στρατούΟ μοναδικός παράγοντας σταθερότητας μέχρι στιγμής είναι ο στρατός. Το νασερικό παρελθόν, ο νικηφόρος -κατά τους Αιγύπτιους- πόλεμος του 1973 και το γεγονός ότι αντίθετα από την αστυνομία και τις μυστικές δυνάμεις ασφαλείας δεν είχαν ποτέ χρησιμοποιηθεί από το καθεστώς στο εσωτερικό της χώρας, έχει κάνει τους διαδηλωτές να θεωρούν ότι βρίσκονται με το μέρος τους. Από τις πρώτες ημέρες της εξέγερσης, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας εξαφανίστηκαν, οι διαδηλωτές υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό την παρουσία του στρατού στους δρόμους. Ο στρατός άλλωστε διατηρεί απευθείας κανάλια επικοινωνίας με τη Ουάσιγκτον και προκρίνεται να διαδραματίσει ρόλο εγγυητή της σταθερότητας κατά τη διάρκεια της μετάβασης της εξουσίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο νέος αντιπρόεδρος, Ομάρ Σουλεϊμάν και ο νέος πρωθυπουργός είναι στρατιωτικοί, ενώ ο υπουργός Εθνικής Άμυνας και αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων διατηρήθηκε στη θέση του.
Φοβούνται ντόμινοΕνώ παραμένει ρευστή η κατάσταση στην Αίγυπτο, οι εντάσεις οξύνονται σε άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, από την Αλγερία, μέχρι τη Συρία, την Ιορδανία και την Υεμένη. Ακόμα και στην Κίνα, όπου οι αρχές απαγόρευσαν την αναζήτηση της λέξης "Αίγυπτος" στο google, η κυβέρνηση βλέπει με ανησυχία την εξέλιξη της εξέγερσης. Οι αναδυόμενες αγορές, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, αλλά κυρίως από το 2008 και μετά όταν οι ανεπτυγμένες χώρες βρέθηκαν σε οικονομική κρίση, από τα subprime στις ΗΠΑ, μέχρι την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, είχαν δείξει σημαντικη οικονομική σταθερότητα. Η αδυναμία όμως της προς τα κάτω διάχυσης του παραγώμενου πλούτου με τη δημιουργία μιας ευρείας μεσαίας τάξης, με την εξουσία να παραμένει στα χέρια απολυταρχικών και διεφθαρμένων καθεστώτων, δημιουργεί μια εύθραυστη ισορροπία. Το πρόβλημα των αναδυόμενων χωρών αποδεικνύεται η πολιτική αστάθεια, η οποία δεν οφείλεται σε οργανωμένες πολιτικές, ή ακόμα και θρησκευτικές δυνάμεις, αλλά αντίθετα σε αυθόρμητες εξεγέρσεις, όπως αυτή της Αιγύπτου σήμερα.
http://www.axiaplus.gr/Default.aspx?id= ... 108&lang=1
