6 |12 |2010 08:08
Η ώρα της Ισπανίας;
"Ο μεγάλος ελέφαντας στο δωμάτιο δεν είναι, βεβαίως, η Πορτογαλία, είναι η Ισπανία. Δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα για να διασωθεί η Ισπανία, εφόσον χρειαστεί. Είναι και πολύ μεγάλη για να αποτύχει, αλλά και πολύ μεγάλη για να διασωθεί" ξεκαθάρισε σε ομιλία του ο γνωστός Αμερικανός οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπίνι, αγγίζοντας την "καρδιά" του προβλήματος.
Δύο φορές μεγαλύτερη από τις οικονομίες της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας μαζί, η ισπανική οικονομία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορεί να καλυφθεί από τον σημερινό μηχανισμό στήριξης των 750 δισ. ευρώ σε περίπτωση που αντιμετωπίσει πρόβλημα, καθώς τα κονδύλια αυτά, πολύ απλά, δεν θα επαρκούσαν. Και βέβαια, οι επιπτώσεις από την κατάρρευση της ένατης ισχυρότερης οικονομίας διεθνώς θα ήταν τεράστιες, αν αναλογιστούμε ότι η έκθεση μόνο των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών σε ισπανικούς τίτλους ξεπερνούν τα 600 δισ. ευρώ, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα παγκόσμιο κραχ, ανάλογο του 2008.
Εντάθηκαν οι ανησυχίες
Το οξύμωρο είναι ότι η ένταξη της Ιρλανδίας στον μηχανισμό στήριξης, αντί να καθησυχάσει τις τελευταίες ημέρες τους φόβους των επενδυτών, ενέτεινε τη νευρικότητά τους για το μέλλον της ισπανικής οικονομίας, ασκώντας σημαντικές πιέσεις στην αγορά ομολόγων. Το ισπανικό CDS κατέγραψε νέο ιστορικό ρεκόρ, όπως και τα spreads των δεκαετών ομολόγων, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα όχι μόνο στο ισπανικό Δημόσιο, αλλά και στο τραπεζικό σύστημα, όπου εντοπίζεται και η αχίλλειος πτέρνα της χώρας. Και αυτό διότι με φόντο τα πτωτικά τους έσοδα και τα ολοένα αυξανόμενα τοξικά δάνεια, οι ισπανικές τράπεζες καλούνται πλέον να πληρώσουν το μεγαλύτερο premium για το χρέος τους σε σχέση με τις περισσότερες τράπεζες της Ευρώπης.
Επισφαλή δάνεια 181 δις
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας βαρύνονται με προβληματικά δάνεια, κυρίως από τον τομέα των ακινήτων, που φτάνουν τα 181 δισ. ευρώ. Ενα ποσό που αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, καθώς η παρατεταμένη κρίση στην αγορά ακινήτων έχει αφήσει τις τράπεζες με έναν τεράστιο όγκο αδιάθετων ιδιοκτησιών, πέρα από το πλήθος των ανεξόφλητων οικοδομικών και στεγαστικών δανείων. Τα κατασχεθέντα ακίνητα αυξάνονται κατά δεκάδες, και σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Προστασίας των Καταναλωτών φέτος αναμένεται να χάσουν τα σπίτια τους άλλοι 280.000 ιδιοκτήτες σε όλη τη χώρα. Με την απαξίωση των ακινήτων να συνεχίζεται, οι τράπεζες δεν έχουν τη δυνατότητα να περιμένουν την αγορά να ανακάμψει εκποιώντας σωρηδόν τα περιουσιακά αυτά στοιχεία. Ομως, η συνεχιζόμενη ασφυξία στην αγορά και η συνεχιζόμενη αύξηση στο κόστος δανεισμού έχουν φέρει σε ιδιαίτερα δύσκολο σημείο πολλές τράπεζες.
Γιατί είναι κρίσιμη η ερχόμενη άνοιξη
Βέβαια, σε έκθεσή της τον Οκτώβριο, η κεντρική τράπεζα επισήμανε ότι από τα συνολικά χρέη του ισπανικού τραπεζικού κλάδου, το 30% των μεσοπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων τίτλων λήγει τον Δεκέμβριο του 2012, ενώ από τα συνολικά δάνεια του κλάδου πάνω από το 50% λήγει μετά το 2013, χαρίζοντας έτσι πολύτιμο χρόνο στις τράπεζες, κατά τον οποίο ελπίζεται η αγορά να σταθεροποιηθεί. Ωστόσο, πολλοί αναλυτές εκφράζουν ανησυχία για τίτλους που λήγουν την ερχόμενη άνοιξη, αξίας περίπου 50 δισ. ευρώ, και μάλιστα σε ένα διάστημα κρίσιμο και για την οικονομία συνολικά, καθώς θα έχει διαμορφωθεί μια πρώτη εικόνα για την αποτελεσματικότητα των μέτρων λιτότητας που έχουν ληφθεί. Αν τα δημοσιονομικά μέτρα δεν φαίνεται να οδηγούν στα αναμενόμενα αποτελέσματα, η αγορά δεν θα έχει τις αντιστάσεις να αμυνθεί στην αναπόφευκτη επίθεση που θα δεχτεί.
Μείωση δαπανών - επιδομάτων και ιδιωτικοποιήσεις
Δεν είναι τυχαίο ότι μέσα στην εβδομάδα η κυβέρνηση, διά στόματος του ίδιου του πρωθυπουργού Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεζ Θαπατέρο, προχώρησε στη λήψη επιπρόσθετων μέτρων για τη μείωση των δαπανών και την ενίσχυση των κρατικών εσόδων. Παρά τις προ μηνών διαβεβαιώσεις του ότι δεν τίθεται θέμα πώλησης της κερδοφόρας κρατικής εταιρείας τυχερών παιγνίων και στοιχημάτων, ο κ. Θαπατέρο δήλωσε ότι θα προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση του 30% της εταιρείας. Μάλιστα, η πώληση θα συνοδευτεί με τη δημοσίευση μέχρι τα τέλη της χρονιάς μιας νέας νομοθεσίας για τα τυχερά παιχνίδια, με την οποία οι αρχές θα προσπαθήσουν να θέσουν κανονισμούς στα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια, ο τζίρος των οποίων αυξάνεται συνεχώς.
Σε ιδιώτες τα αεροδρόμια
Επίσης, ανακοίνωσε ότι θα παραχωρήσει σε ιδιώτες τη διαχείριση των αεροδρομίων της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης, επιτρέποντας την πώληση έως και του 49% της νέας εταιρείας διαχείρισής τους, της Aena-Aeropuertos. Από τις ιδιωτικοποιήσεις αυτές το Δημόσιο ελπίζει να αποκομίσει περίπου 14 δισ. ευρώ, όμως ούτε και τα χρήματα αυτά φαίνεται να είναι αρκετά.
Βάζοντας λοιπόν το… μαχαίρι ακόμη πιο βαθιά, ο Ισπανός πρωθυπουργός ανακοίνωσε την κατάργηση της μηνιαίας επιδότησης των 426 ευρώ που εισπράττουν οι μακροχρόνια άνεργοι. Με δεδομένο ότι η χώρα μαστίζεται από την υψηλότερη ανεργία στην ενωμένη Ευρώπη, στο 20,7%, και ότι από το συγκεκριμένο μέτρο θίγονται περίπου 200.000 άνεργοι, είναι προφανές ότι επρόκειτο για μια εξαιρετικά δύσκολη απόφαση, με τεράστιο πολιτικό κόστος. Ακόμη και αν συνοδεύτηκε από την ανακοίνωση της μείωσης του φορολογικού συντελεστή για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε μια προσπάθεια να τονωθεί η ανάπτυξη στην αγορά.
Μήνυμα προς τις αγορές που… δείχνουν τα δόντια τους
Από τη χρονική συγκυρία της ανακοίνωσης των νέων μέτρων ήταν προφανής η ανάγκη της κυβέρνησης να στείλει σαφές μήνυμα προς τις αγορές ότι είναι αποφασισμένη με κάθε τρόπο να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει για μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος από το 11,1% στο 6% την ερχόμενη χρονιά. Ομως, οι αγορές έδωσαν για μια ακόμη φορά την απάντησή τους προσφέροντας ιδιαίτερα αλμυρό επιτόκιο στη νέα δημοπρασία ισπανικών ομολόγων που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη. Οι αρχές άντλησαν 2,468 δισ. ευρώ από την πώληση ομολόγων τριετούς διάρκειας, αλλά με επιτόκιο που εκτινάχθηκε στο 3,717% από 2,527% που ήταν κατά την προηγούμενη αντίστοιχη δημοπρασία.
Βεβαία, η άνετη κάλυψη της δημοπρασίας έδωσε αφορμή στην κυβέρνηση να επαναλάβει για μια ακόμη φορά ότι η χώρα δεν έχει ανάγκη να προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης.
Επιβεβλημένα τα stress tests
Επίσης, κυβερνητικά στελέχη αναφέρθηκαν εκ νέου στη σταθερότητα του τραπεζικού κλάδου, επισημαίνοντας ότι δεν τίθεται θέμα σύγκρισης με τις ιρλανδικές τράπεζες. Την ίδια άποψη υιοθετεί επισήμως και η κεντρική τράπεζα της χώρας, προβάλλοντας ως επιχείρημα και τα αποτελέσματα των stress tests. Ομως, έχει ταυτόχρονα ζητήσει από τις εμπορικές τράπεζες να ενισχύσουν το αποθεματικό τους, έναντι της προοπτικής μεγαλύτερων ζημιών και επισφαλειών, και έχει προαναγγείλει νέο γύρο stress tests για την ερχόμενη άνοιξη.
Το πρόβλημα, άλλωστε, δεν έχει να κάνει μόνο με τα ευάλωτα σημεία της ντόπιας αγοράς, αλλά και τους κλυδωνισμούς της γειτονικής Πορτογαλίας. Πολλές ισπανικές τράπεζες είχαν προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις στη γειτονική ιβηρική χώρα και η έκθεση των ισπανικών τραπεζών στην Πορτογαλία υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 108 δισ. δολάρια.
Τοξικά α λα ισπανικά
Σε έκθεσή της η Unicredit υπολόγισε ότι η έκθεση των τραπεζών από τοξικά δάνεια θα απαιτήσει άμεση περαιτέρω χρηματοδότηση ύψους τουλάχιστον 56 δισ. ευρώ. Ποσό που ανεβαίνει στα 350 δισ. ευρώ σε βάθος τριετίας.
Τον τελευταίο μήνα, οι ισπανικές τράπεζες προχώρησαν στην πώληση ομολόγων προς την ευρωπαϊκή αγορά ύψους 300 εκατ. ευρώ -εξαιρουμένων των τίτλων με κρατική εγγύηση- έναντι 2,37 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ομως, έγκριτοι οικονομικοί αναλυτές εκφράζουν ανησυχία για τη σταθερότητα αρκετών μικρομεσαίων τραπεζών, και κυρίως των περιφερειακών ταμιευτηρίων, των περίφημων cajas, πολλά από τα οποία βρίσκονται ήδη στο "κόκκινο".
Η κυβέρνηση έχει καταρτίσει ένα ευρύ σχέδιο για την αναδιάρθρωση των cajas, βάσει του οποίου ο αριθμός τους θα μειωθεί σχεδόν κατά το ένα τρίτο. Στο μεταξύ, ωστόσο, τα ανοίγματά τους αυξάνονται, με τα χρέη τους που λήγουν μόνο την ερχόμενη χρονιά να υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 30 δισ. ευρώ. Για παράδειγμα, το κόστος δανεισμού της Caja de Ahorros del Mediterraneo έφτανε στις αρχές της εβδομάδας τις 700 μονάδες βάσης, σε σχέση με τις 246 μονάδες που ήταν το κόστος δανεισμού της Banco Santander, της κορυφαίας τράπεζας της χώρας.
"Η κυβέρνηση και οι Ευρωπαίοι θα πρέπει από τώρα να αρχίσουν να αναζητούν λύσεις για την περίπτωση που οι cajas δεν μπορούν να αντλήσουν χρηματοδότηση από τις αγορές την ερχόμενη χρονιά" επισημαίνει ο Πίτερ Τσάτγουελ της Credit Agricole CIB.
Πάντως, μια λύση για την ώρα δίδεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έχει ήδη διοχετεύσει σημαντικά κεφάλαια στο ισπανικό τραπεζικό σύστημα. Μόνο τον Οκτώβριο η ροή της δανειοδότησης από την ΕΚΤ έφτασε τα 67,9 δισ. δολάρια, αν και σε σχέση με τον όγκο του ισπανικού τραπεζικού συστήματος κινείται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση, για παράδειγμα, με τα δάνεια προς τις ιρλανδικές τράπεζες.
http://www.axiaplus.gr/Default.aspx?id= ... 108&lang=1
