6 |12 |2010 08:09
Το πόκερ του Τρισέ
Του Δημήτρη ΓκιόκεζαΤον πρώτο γύρο τον κέρδισε η ΕΚΤ, στην παρτίδα αυτής της εβδομάδας. Με ένα έξυπνο επικοινωνιακό τρικ, ο κ. Τρισέ έβαλε στο τραπέζι τόσα όσα χρειάζονταν οι αγορές για να ηρεμήσουν πρόσκαιρα. Διατηρώντας το ήδη εφαρμοσμένο μιξ νομισματικών εργαλείων, της αγοράς δηλαδή κρατικών ομολόγων και της παροχής ρευστότητας στις τράπεζες, πέτυχε αφενός να συγκρατήσει την εξάπλωση της κρίσης, τουλάχιστον προσωρινά, και αφετέρου να οριοθετήσει τις δυνατότητες της αποτελεσματικής διαχείρισής της με αποκλειστικά μέσα νομισματικής πολιτικής. Ταυτόχρονα, με τις χθεσινές δηλώσεις του στο Παρίσι για την ανάγκη διαμόρφωσης "σχεδόν" δημοσιονομικής ένωσης, πέταξε το μπαλάκι στους Ευρωπαίους ηγέτες και κυρίως στην κ. Μέρκελ και τον κ. Σαρκοζί.
Το "κακό μάτι"
Αναγνωρίζοντας την κεϋνσιανή θεωρία ότι το να θεωρείς ότι οι κερδοσκόποι φταίνε για τις πιέσεις στις τιμές ισοδυναμεί με τον βοσκό ο οποίος πιστεύει ότι το κοπάδι του έχει αρρωστήσει από "κακό μάτι", ο κ. Τρισέ έπαιξε έξυπνα με τις αγορές. Στα τέλη Νοεμβρίου άφησε να εννοηθεί, χωρίς όμως να το πει ξεκάθαρα, ότι θα υπάρξει σημαντική στήριξη της Ευρωζώνης με νομισματικά εργαλεία. Στην προχθεσινή ανακοίνωση μετά τη συνεδρίαση της επιτροπής επιτοκίων, έδωσε ακριβώς όσα χρειάζονταν οι αγορές προκειμένου να σταθεροποιηθούν. Διατήρησε την απεριόριστη ρευστότητα προς τις τράπεζες έναντι ενεχύρου ομολόγων και κυρίως δήλωσε ότι το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων των χωρών οι οποίες βρίσκονται υπό πίεση θα εξακολουθήσει και μάλιστα θα ενισχυθεί όσο χρειάζεται, χωρίς βέβαια να δώσει λεπτομέρειες για τα ποσά τα οποία θα διατεθούν. Μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, η ΕΚΤ είχε αγοράσει ομόλογα των PIIGS αξίας 67 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με dealing rooms τραπεζών στο Λονδίνο, σημαντικές αγορές πορτογαλικών, ισπανικών και ιταλικών ομολόγων πραγματοποιήθηκαν μέσα στην εβδομάδα, και κυρίως την Παρασκευή, οδηγώντας στην αποκλιμάκωση των spreads, τα οποία είχαν εκτιναχθεί μετά την ανακοίνωση της ιρλανδικής διάσωσης, η οποία ουδόλως είχε πείσει. Κυρίως όμως ο κ. Τρισέ απέφυγε να στοχοποιήσει αγορές και κερδοσκόπους για το "κακό τους μάτι" και έδειξε με τον τρόπο του κατ' αρχάς τις περιορισμένες δυνατότητες της νομισματικής πολιτικής για να αντιμετωπίσουν την κρίση εμπιστοσύνης στην Ευρωζώνη και αφετέρου την ανάγκη για δημοσιονομικά εργαλεία, τα οποία σίγουρα δεν είναι στη φαρέτρα της ΕΚΤ.
Απλό τσιρότο η ενίσχυση της ρευστότητας
Οι αγορές περίμεναν σημαντική ένεση ρευστότητας είτε μέσω της ανακοίνωσης της αύξησης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στήριξης από τα 750 δισ. ευρώ στο 1,5 τρισ., είτε μέσω ποσοτικής χαλάρωσης στα πρότυπα της αμερικανικής Fed, ή της Τράπεζας της Αγγλίας, οι οποίες στην πράξη "κόβουν χρήμα", αγοράζοντας κρατικά ομόλογα, στηρίζοντας αφενός τις τιμές τους και αφετέρου εισάγοντας "φρέσκο χρήμα" στην οικονομία. Αντίθετα, η ΕΚΤ έχει μέχρι στιγμής ξοδέψει σχετικά μικρά ποσά -67 δισ. ευρώ- και επιπλέον το έχει κάνει με "αποστειρωμένο" για την πραγματική οικονομία τρόπο, αφαιρώντας δηλαδή το ποσό αυτό από το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Κατ' αυτόν τον τρόπο, ο κ. Τρισέ εκφράζει την πεποίθηση ότι η σημερινή κρίση δεν είναι κρίση ρευστότητας και η ενίσχυσή της θα ήταν ένα απλό τσιρότο με ελάχιστο αποτέλεσμα εφόσον ο ασθενής πάσχει από καρκίνο. Και όντως έτσι φαίνεται να είναι. Η ανακοίνωση της δημιουργίας του Ταμείου Στήριξης με τη σύμπραξη Ε.Ε., ΕΚΤ και ΔΝΤ τον Μάιο και η ένταξη της Ελλάδας στον μηχανισμό δεν απέτρεψαν την εξάπλωση της κρίσης στην Ιρλανδία. Η ένταξη της Ιρλανδίας την προηγούμενη εβδομάδα ουδόλως μετρίασε τις πιέσεις στην Πορτογαλία, η οποία αναμένεται να ενταχθεί και αυτή μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Οι αποδόσεις των πορτογαλικών ομολόγων άλλωστε είναι τη στιγμή αυτή (παρά την αποκλιμάκωσή τους τις τελευταίες δύο ημέρες λόγω των αγορών πορτογαλικών ομολόγων από την ΕΚΤ) υψηλότερες από το κόστος του μηχανισμού στήριξης. Θέμα χρόνου είναι να γίνει το ίδιο και στην Ισπανία, η οποία μέσα στο 2011 θα πρέπει να εκδώσει ομόλογα ύψους 150 δισ. ευρώ για αναχρηματοδότηση λήξεων και την κάλυψη του δημοσιονομικού ελλείμματος, ενώ οι τράπεζες της χώρας θα χρειαστούν τουλάχιστον άλλα 85 δισ. Σε ορίζοντα τριετίας, μόνο για αναχρηματοδότηση ομόλογων τα οποία λήγουν, η Ισπανία θα χρειαστεί 350 δισ. ευρώ, πριν καν υπολογιστούν τα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα.
Στερεύει το πακέτο των 750 δισ.
Με τα 110 δισ. της Ελλάδας και τα 65 δισ. της Ιρλανδίας (τα υπόλοιπα μέχρι τα 85 θα διατεθούν από τα πλεονάσματα των συνταξιοδοτικών ταμείων της χώρας) και την προβλεπόμενη στήριξη της Πορτογαλίας με 90 δισ. ευρώ, ήδη θα έχουν δεσμευτεί περισσότερα από 260 δισ. ευρώ, το ένα τρίτο δηλαδή των κεφαλαίων του μηχανισμού. Μια προχθεσινή ανάλυση της Nomura όμως αναφέρει ότι, αν και το ονομαστικό μέγεθος του μηχανισμού στήριξης είναι 750 δισ. ευρώ, στην πράξη είναι πολύ μικρότερος. Κατ' αρχάς, το ΔΝΤ, το οποίο έχει υποσχεθεί να συνεισφέρει 250 δισ. ευρώ, δεν τα έχει. Το σύνολο των κεφαλαίων του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία είναι 250 δισ. δολάρια, λιγότερο δηλαδή από 200 δισ. ευρώ.
Ακόμα κι αν το ΔΝΤ έπαυε τις εισφορές του σε οποιαδήποτε άλλη χώρα και επικεντρωνόταν αποκλειστικά στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, πάλι τα κεφάλαιά του δεν θα έφθαναν. Τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης έχουν υποσχεθεί να καταβάλλουν 440 δισ. ευρώ. Αυτά βέβαια δεν τα δανείζουν απευθείας στις χώρες οι οποίες έχουν καταφύγει σε αυτόν.
Αντίθετα, συγκεντρώνονται στο ταμείο του μηχανισμού και χρησιμοποιούνται ως εγγύηση για την έκδοση ομολόγων για τη χορήγηση των δόσεων του εκάστοτε πακέτου στήριξης. Προκειμένου να έχει την υψηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση και άρα το χαμηλότερο κόστος, η Nomura υπολογίζει ότι στην πραγματικότητα τα 440 δισ. ευρώ δεν θα μπορέσουν να δώσουν παραπάνω από 250 έως 300 δισ. ευρώ βοηθείας στις χώρες οι οποίες έχουν καταφύγει στον μηχανισμό στήριξης.
Tο διαθέσιμο σύνολο
Δηλαδή, με τα 60 δισ. της ΕΚΤ, το διαθέσιμο σύνολο του μηχανισμού στήριξης δεν ξεπερνάει τα 500 δισ. ευρώ. Κι αν ακόμα θεωρήσει κανείς ότι τα χρήματα του μηχανισμού στήριξης θα επαρκούσαν για Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία, τι θα γινόταν μετά, ιδίως εφόσον οι χώρες αυτές, οι οποίες λαμβάνουν βοήθεια, δεν μπορούν να συνεισφέρουν στο ταμείο του μηχανισμού στήριξης; Η Ιταλία, η έτερη χώρα των PIIGS, αν και έχει μηδενικό έλλειμμα, έχει αναχρηματοδοτήσεις ομολόγων ύψους 340 δισ. μόνο μέσα στο 2011.
Από μηχανισμός στήριξης σε μηχανισμός μετάδοσης
Ακόμα και αν βρίσκονταν τα κεφάλαια για να διπλασιαστεί το ταμείο του μηχανισμού στήριξης, οι αγορές θα πίεζαν μέχρι να εξαντληθούν τα όριά του. Δηλαδή, θα διατηρούνταν οι πιέσεις και ο μηχανισμός στήριξης θα γινόταν μηχανισμός μετάδοσης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο κ. Τρισέ δεν ικανοποίησε τις προσδοκίες των αγορών για αύξηση της ρευστότητας.
Μπορεί μεν η σημερινή κρίση να είχε διαφορετικές αφορμές, από το αναποτελεσματικό και υπερχρεωμένο ελληνικό Δημόσιο, τον άπληστο και άλογο τραπεζικό τομέα στην Ιρλανδία, ελλείμματα στην Πορτογαλία και φούσκες ακινήτων στην Ισπανία, όμως η αιτία είναι η ίδια. Η κοινή νομισματική πολιτική και οι ανισορροπίες στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, τις οποίες δημιουργούσε η απουσία εναρμόνισης της δημοσιονομικής πολιτικής, είναι οι αιτίες της σημερινής κρίσης. Για τον λόγο αυτό δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με αποκλειστικά νομισματικά εργαλεία.
Ο κ. Τρισέ την εβδομάδα αυτή κέρδισε χρόνο, μετριάζοντας τις πιέσεις στις περιφερειακές χώρες και καθυστερώντας με τον τρόπο αυτό τη μετάδοση. Το βασικό όμως είναι ότι πλέον είναι επιτακτική η ανάγκη διαμόρφωσης μιας "σχεδόν" δημοσιονομικής ένωσης, όπως την είπε ο κ. Τρισέ, και για να γίνει αυτό είναι απαραίτητη η αναστροφή των θέσεων της Γαλλίας και κυρίως της Γερμανίας. Το μπαλάκι και το μέλλον της Ευρωζώνης ο κ. Τρισέ το πέταξε πολύ αριστοτεχνικά στην κ. Μέρκελ και τον κ. Σαρκοζί.
http://www.axiaplus.gr/Default.aspx?id= ... 108&lang=1
