Σε διασταυρούμενα πυρά ο πρόεδρος της Fed
Ο ΜΠΕΝ ΜΠΕΡΝΑΝΚΙ ΣΤΟΧΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΡΑΣΤΙΟ ΡΙΣΚΟ ΠΟΥ ΑΝΕΛΑΒΕ Η ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΩΝ ΗΠΑ, ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙ ΤΟΥΣ ΚΟΛΟΣΣΟΥΣ ΤΗΣ WALL STREET, ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΕΟ ΚΥΚΛΟ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΧΑΛΑΡΩΣΗΣ
Του ΜΠΑΜΠΗ ΜΙΧΑΛΗ
mpamix@enet.gr ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ διασταυρούμενων πυρών τόσο από το εσωτερικό των ΗΠΑ όσο και από το εξωτερικό βρίσκεται τον τελευταίο καιρό η Fed και ο πρόεδρός της Μπεν Μπερνάνκι.
Οι βολές στοχεύουν αφενός στο τεράστιο ρίσκο που πήρε η Fed με χρήματα των φορολογουμένων Αμερικανών, προκειμένου να ενισχύσει τη ρευστότητα των κολοσσών της Wall Street στη διάρκεια της κρίσης και αφετέρου στον νέο κύκλο ποσοτικής χαλάρωσης (ή αλλιώς ηλεκτρονικό τύπωμα χρήματος) που έθεσε σε εφαρμογή από τον προηγούμενο μήνα η αμερικανική κεντρική τράπεζα.
Η πρόσφατη αποκάλυψη των λεπτομερειών 21.000 συναλλαγών που πραγματοποίησε η Fed κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης 2007-2009 με ιδιωτικές τράπεζες, hedge funds και άλλα ιδρύματα του χρηματοπιστωτικού τομέα, προκάλεσε σάλο.
Χωρίς κανέναν έλεγχο από το Κογκρέσο, η Fed δάνεισε το αμύθητο ποσό των 3,3 τρισ. δολαρίων στις τράπεζες -μέσω των προγραμμάτων πιστωτικών διευκολύνσεων- εκείνη την εποχή. Αυτό έγινε με την αγορά ομολόγων αυτών των εταιρειών με αντίτιμο την παροχή μετρητών από την κεντρική τράπεζα.
Μεταξύ των ιδρυμάτων, που η Fed γενναιόδωρα δάνεισε εκατοντάδες φορές περιλαμβάνονταν τράπεζες, όπως η Lehman, η Merrill Lynch, hedge funds και αλλά ιδρύματα, που ήταν ουσιαστικά χρεοκοπημένα. Παρ' όλα αυτά, η Fed δέχθηκε εγγυήσεις που περιείχαν τα γνωστά τοξικά χρεόγραφα.
Ανέλαβε έτσι τεράστιο ρίσκο με τα χρήματα του αμερικανικού λαού. Οπως μάλιστα διατυμπανίζουν οι Ρεπουμπλικάνοι, η Fed έσπευσε να σώσει και ξένες τράπεζες, αφού περίπου το 10% των συνολικών δανείων που διατέθηκαν χορηγήθηκε σ' αυτές.
Η δεύτερη ομοβροντία βολών που δέχεται εδώ και καιρό η Fed αφορά τον δεύτερο γύρο αγοράς κρατικών ομολόγων, συνολικού ύψους 600 δισ. δολαρίων στους επόμενους 8 μήνες από τις τράπεζες. Με αυτό το νέο γύρο «ποσοτικής χαλάρωσης», το μέγεθος του οποίου ενδεχομένως όπως είπε αυτήν την εβδομάδα ο Μπεν Μπερνάνκι να είναι μεγαλύτερο των 600 δισ. δολαρίων, η Fed τυπώνει επί της ουσίας πληθωριστικό χρήμα, με στόχο να τονώσει την οικονομία και να αποφύγει τον αποπληθωρισμό.
Η πρακτική αυτή δεν έχει φέρει μέχρις στιγμής κάποιο αισθητό αποτέλεσμα στην οικονομία, παρ' ότι διατέθηκαν ήδη 1,7 τρισ. δολάρια. Αντίθετα συνεχίζει να ταϊζει το «έξυπνο χρήμα» και να τροφοδοτεί φούσκες στις αγορές εμπορευμάτων και τα χρηματιστήρια.
Το έξυπνο χρήμα όμως ταϊζει και ο Ομπάμα, που αυτήν την εβδομάδα «συμβιβάστηκε» με τους Ρεπουμπλικάνους, επεκτείνοντας για δύο χρόνια τις φοροαπαλλαγές Μπους για τους πλουσίους.
Οι Ρεπουμπλικάνοι, το 40% των οποίων υποστήριξε σε πρόσφατη δημοσκόπηση του Bloomberg ότι η Fed πρέπει να καταργηθεί ή να αναδιαρθρωθεί ριζικά, κατηγορούν από την πλευρά τους τον ρεπουμπλικάνο Μπερνάνκι ότι με την παραπάνω πολιτική οδηγεί την οικονομία σε πληθωρισμό και το δολάριο σε υποτίμηση. Η εκτεταμένη τους κριτική στον Μπερνάνκι έχει, σύμφωνα με κάποιους αναλυτές, απώτερο στόχο την κυβέρνηση Ομπάμα.
Η τελευταία χάνοντας στις πρόσφατες εκλογές τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων και με δεδομένη την άρνηση των Ρεπουμπλικάνων να ξοδευτούν περισσότερα για την οικονομική ανάκαμψη, είναι υποχρεωμένη να στηρίξει ένα μεγάλο μέρος των μελλοντικών προσπαθειών τόνωσης της παραπαίουσας ακόμη οικονομίας στη Fed. Διόλου τυχαία έτσι ο Λάιλ Γκράμλεϊ, πρώην μέλος του δ.σ. της Fed, δηλώνει ότι η τράπεζα αντιμετωπίζει σήμερα το μεγαλύτερο πολιτικό κίνδυνο από την εποχή που ο Πολ Βόλκερ ήταν πρόεδρός της, μεταξύ 1979-87. Και τότε τα πυρά κατά της Fed έρχονταν απ' όλες τις πλευρές λόγω της μεγάλης αύξησης των επιτοκίων της, στο 20% το 1981.
Η ντε φάκτο υποτίμηση του δολαρίου αποτελεί τέλος το επίκεντρο της κριτικής που ασκείται στη Fed από το εξωτερικό. Τόσο από ισχυρές αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Βραζιλία, όσο και από βασικούς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, όπως η Γερμανία, οι οποίοι φοβούνται ότι το υποτιμημένο δολάριο θα οδηγήσει σε επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών τους και νομισματική αναταραχή.
Κεντρική... αποθήκη τοξικών προϊόντων
Με επενδυτικά σκουπίδια πλημμύρισαν τη Fed οι τράπεζες, σε αντάλλαγμα της τεράστιας ρευστότητας που αυτή τους προσέφερε απλόχερα στη διάρκεια της κρίσης.
Πρόσφατη ανάλυση των «Financial Times» δείχνει ότι περισσότερο από το 36% των αξιών που δεσμεύτηκαν από τη Fed έναντι των κεφαλαίων που προσέφερε -μέσω του προγράμματος Prime Dealer Credit Facility- στις τράπεζες ήταν μετοχές ή ομόλογα, που κατατάσσονταν χαμηλότερα οποιασδήποτε διαβάθμισης, ανήκαν δηλαδή στην κατηγορία των επενδυτικών σκουπιδιών.
Επιπλέον 17% των εγγυήσεων που οι τράπεζες έδωσαν τότε στη Fed ήταν αδιαβάθμιστα δάνεια και άλλου είδους πιστώσεις. Αντίθετα, μόλις 1% των εγγυήσεων ήταν ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου, τα οποία χρησιμοποιούνται συνήθως στις συναλλαγές μεταξύ των τραπεζών και των νομισματικών αρχών. Η Fed δημιούργησε το PDCF τον Μάρτιο του 2008, μετά τη διάσωση και express -μεταβίβαση της Bear Sterns στην JP Morgan, με στόχο να απαλύνει τα προβλήματα ρευστότητας των επενδυτικών τραπεζών. Εκείνη την εποχή δεχόταν ως εγγυήσεις για τα δάνεια που χορηγούσε στις τράπεζες μόνο διαβαθμισμένες επενδυτικές αξίες.
Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers όμως τον Σεπτέμβριο του 2008 η Fed διεύρυνε τις εγγυητικές της απαιτήσεις, περιλαμβάνοντας και χρεόγραφα αμφιβόλου αξίας. Οι επενδυτικές τράπεζες χρησιμοποίησαν τα αποθέματά τους σε χρεόγραφα χαμηλής διαβάθμισης για ενέχυρο προκειμένου να δανειστούν απ' αυτήν. Αποτέλεσμα ήταν το 41% των συνολικών εγγυήσεων που δεσμεύτηκαν έναντι του δανεισμού από το PDCF να είναι μετοχές και το 11% χαμηλής διαβάθμισης ομόλογα. Κορυφαίες μεταξύ των τραπεζών που έκαναν χρήση αυτού του δώρου της Fed στις εβδομάδες που ακολούθησαν της πτώχευσης της Lehman ήταν η Morgan Stanley και η Merrill Lynch.
Η Fed υποστηρίζει ότι προστάτευσε τα λεφτά των φορολογουμένων, επιβάλλοντας «κούρεμα» στα πιο επικίνδυνα χρεόγραφα, ενώ διατυμπανίζει ότι όλος ο έκτακτος δανεισμός αποπληρώθηκε πλήρως και με τους τόκους του.
ΜΠ. ΜΙΧΑΛΗΣ
